Polacy w Republice Argentyńskiej: 1831 – 1848
Wydarzenia Historyczne
‘Ale na ziemiach polskich nie ma spokoju.
Warto podkreślić, że w niesprawiedliwym rozbiorze Polski część, która przeszła pod zabory rosyjskie, była najbardziej niefortunna. Po pierwsze, ze względu na przynależność do najliczniejszego z trzech mocarstw Północy, rzadziej zrzucał swoje jarzmo, a po drugie, ponieważ był bardziej oddalony od centrum idei liberalnych, które silniej kiełkowały na Zachodzie. Europa, imperium carów, było mniej chętne do odczuwania i przyznawania się do wpływu tych idei.
Chociaż traktat wiedeński z 1915 r., jakby chcąc przeprosić opinię publiczną za to, co wydarzyło się w Polsce, obiecał im reprezentacje i instytucje narodowe, zgodnie z formami rządów trzech mocarstw, które rozczłonkowały ich terytorium, i że te uważano, że jest to sprawiedliwe i wygodne w ich udzielaniu, to nigdy nie zostało uzdrowione.
Pierwszym skutkiem traktatu z 1815 r. było zajęcie przez Prusy Saksonii, cara Polski, Austrii od Lombardii i Veneto, Anglii od Malty, Helgolandu i Przylądka, a wszystkie forty były zadowolone.
Cesarz Aleksander, o charakterze powieściowym – ten Biały Anioł, jak odważyli się go nazywać – sam koronował się na króla Polski, a nawet posunął się tak daleko, że poprosił, aby cała Polska utworzyła nowe niepodległe królestwo pod berłem jego “młodszego brata”. Mikołaj.
Po śmierci Aleksandra, która nastąpiła w 1825 roku, tron objął jego trzeci brat Mikołaj, na skutek abdykacji Konstantyna.
Chociaż i on sam koronował się na króla Polski i obiecał rządzić tak samo jak jego brat, jego postępowanie wkrótce zniweczyło nadzieje Polaków.
Młodzież, która nigdy nie ugięła się przed ciemiężycielem, zaczęła tworzyć tajne stowarzyszenia i potajemnie nakłaniać element świadomości narodowej do organizowania się.
A ponieważ ten „europejski żandarm” – tyran typu orientalnego – zamierza użyć sił polskich do zdławienia rewolucji, która właśnie wybuchła w Belgii, już zdesperowany naród polski ponownie rzucił się do walki z rosyjskim uciskiem.
Pod przewodnictwem księcia Adama Czartoryskiego powstaje Rząd Tymczasowy, dowódca wojsk gen. José Chłopicki bohatersko odpiera przeważające liczebnie siły rosyjskie, a ranny w bitwie pod Grochowem przekazuje dowództwo gen. Juanowi Skrzyneckiemu.
Prusy, choć prawdą jest, że ze szczególną neutralnością nie walczyły z powstańcami, zaoferowały swoje terytorium jako najbezpieczniejszą bazę operacyjną dla armii rosyjskiej, a Austria ze swej strony wzięła do niewoli generała Dwenickiego, gdy wjeżdżał do Galicji spaść z zaskoczenia na wroga.
Powstanie, nazwane w historii listopadowym 1831 r., upadło, mimo że żołnierz polski dzielnie walczył w czasie wojen napoleońskich. Dowodzą tego bitwy pod Wawre, Debie, Iganie oraz krwawe bitwy pod Grochowem i Ostrołęką.
Chociaż małe księstwo warszawskie podnosząc broń przeciwko Rosji popełniło naprawdę zuchwały czyn, kto, znając pierwsze walki, zaprzeczy, że pokazało słabą część Rosji?
Po kilku miesiącach walk powstanie utonęło we krwi i ogniu, przywrócono spokój; …spokój ogłoszony przez francuskiego posła generała Sebastiani do komnat swego kraju ze słynną i niewypowiedzianą ironią: „W Warszawie panuje porządek”.
Wojsko polskie zostało zmuszone do przekroczenia granicy pruskiej, złożenia broni i emigracji.
W odwecie za zamach rewolucyjny rząd rosyjski zawiesza konstytucję, której zresztą nigdy nie przestrzegał, zamyka wiele instytucji publicznych i szkół, w tym uniwersytety warszawskie i wileńskie. Związek obu Kościołów został brutalnie stłumiony i rozpoczęły się najgwałtowniejsze prześladowania religijne.
Próby powstań 1846 i ’48, które spowodowały upadek Prus i Austrii, zwiększyły polską emigrację polityczną i byłby to drugi okres emigracji polskich zesłańców na ziemie Platy’.
Źródło: „Polacy w Republice Argentyńskiej i Ameryce Południowej. Od roku 1812”, z
Stanisław P. Pyzik
Transkrypcja: Honorio Szelagowski
Dyrektor Prasowy CiPol
