Traktat Pokojowy z 1686 r
Wydarzenia Historyczne
z Wielkim Księstwem Moskwy
6 maja 1686 roku w Moskwie osłabiona najazdem tureckim i utratą Podola Najjaśniejsza Rzeczpospolita zawarła z Wielkim Księstwem Moskiewskim (nie używam nazwy Carstwem Rosyjskim, gdyż polskie państwo w nie uznało do rozbiorów przywłaszczenia sobie tytułu cesarzy bizantyjskich przez kniaziów moskiewskich) traktat pokojowy, który miał być pokojem wieczystym między oboma państwami. Tzw. “wieczysty mir”, utrwalał warunki rozejmu andruszowskiego z roku 1667.
W imieniu Rzeczypospolitej podpisali go wojewoda poznański Krzysztof Grzymułtowski i kanclerz wielki litewski Marcjan Aleksander Ogiński.
Już w kwietniu roku 1678 toczyły się w Lublinie rozmowy pomiędzy posłami moskiewskimi, a senatorami Rzeczypospolitej zmierzające do zawarcia wieczystego pokoju pomiędzy obu państwami, które zakończyły się niepowodzeniem. Zgodnie z poprzednimi zjazdami komisarzy granicznych w 1667 roku, rozmowy na temat traktatu były następnie prowadzone w Zwierowiczach i Kadzyniu nad rzeczką Horodnią, wzdłuż której biegła granica między Rzecząpospolitą i Moskwą. Negocjacje następnie prowadzono w Moskwie, gdzie polska delegacja przybyła pod koniec lutego.
W imieniu małoletnich kniaziów Iwana V i Piotra I, regencję sprawowała ich siostra Zofia, a faktycznie rządy pozostawały w rękach kniazia Wasyla Golicyna. On to wraz z bojarem Borysem Szeremietiewem prowadził rozmowy z posłami Rzeczypospolitej. Na początku maja uzgodniono ostateczne warunki pokoju, a traktat podpisano 6 maja.
Traktat kończył prawnie wojnę polsko-moskiewską rozpoczętą najazdem (złamaniem poprzedniego “pokoju wieczystego z Polanowa z 1634 r., swoją drogą traktaty wieczyste zawierane z Moskwą były systematycznie przez nią łamane) w roku 1654, której działania wojenne przerwano w roku 1667 rozejmem andruszowskim.Osłabiona Rzeczpospolita zrzekała się:
– lewobrzeżnej części województwa kijowskiego z samym Kijowem (miasto miało wrócić w ręce Polski w 1669 roku, ale Moskwa nigdy nie wycofała wojsk z Kijowa i nie zrzekła się władzy w tym mieście),
– “Bramy do Moskwy” czyli Smoleńska i ziem województwa smoleńskiego,
– ziem województwa czernihowskiego.
Rzeczpospolita gwarantowała wolności dla prawosławnych zamieszkujących jej terytorium (co było pretekstem do mieszania się późniejsze Moskwy w sprawy Rzeczypospolitej w następnym wieku), ponieważ prawosławna metropolia kijowska została w tym samym roku przejęta pod zwierzchnictwo patriarchatu moskiewskiego, w konsekwencji przejścia Kijowa pod panowanie moskiewskie.
Wielkie Księstwo Moskiewskie ze swej strony zrobiło to samo w sprawie wolności religijnej dla katolików. Możliwości kontroli ze strony Rzeczypospolitej były iluzoryczne, wobec braku hierarchii Kościoła rzymskokatolickiego na ziemiach moskiewskich.
Zobowiązywało się do przymierza z Polską przeciwko Imperium Osmańskiemu i Chanatowi Krymskiemu, przyznając Rzeczypospolitej subsydium w wysokości 146 000 rubli (730 000 złotych polskich).
– dawni posiadacze dóbr położonych na terenach włączonych do Moskwy otrzymali ze skarbu wielkoksiążęcego odszkodowanie, które jednak realnie dotarło do ich rąk dopiero … 6 lat później (1692).
Postanowienia traktatu król Jan III Sobieski zaprzysiągł w Kamienicy Królewskiej we Lwowie 21 grudnia roku 1686, w obecności poselstwa moskiewskiego Szeremietiewa.
Po jego zawarciu Rosja sprzymierzyła się z Ligą Świętą przeciw Imperium Osmańskiemu i Tatarom. Skierowała ona głównie swoje siły na Azow nad Morzem Czarnym i Chanat Krymski.
Traktat podpisany przez wojewodę Grzymułtowskiego i przyjęty przez króla Jana III Sobieskiego podczas jego powrotu z wyprawy do Wołoszczyzny na posiedzeniu Senatu we Lwowie w 1686 roku, jednak nie został nigdy ratyfikowany, nie został potwierdzony uchwałą sejmową aż do … czasu sejmu konwokacyjnego w 1764 roku!
Iwan V i Piotr I Aleksiejewiczowie, władcy moskiewscy ratyfikowali traktat pokoju wieczystego między Rzecząpospolitą i Państwem Moskiewskim w dniu 18 czerwca 1686 roku w Moskwie.
Traktat zakończył niepowodzeniem dwudziestoletnie próby zmiany niekorzystnej dla Rzeczypospolitej sytuacji na wschodzie Europy i był uznawany w Polsce za klęskę, jednak granice ustalone w traktacie pozostały stabilne aż do I rozbioru w 1772 roku. Rzeczpospolita Obojga Narodów była zbyt słaba już waśniami wewnętrznymi między magnatami (podsycanymi przez dwory zagraniczne)by siłą upomnieć się o stracone terytoria…
Na fot.: Rzeczpospolita w roku 1686.
Fuente: Historia-Wczoraj i Dziś
Facebook
