Biografia Romana Dmowskiego, współzałożyciela Narodowego Ruchu Demokratycznego (Narodowa Demokracja, ND)
Polecane postacie
URODZONY W 1864 R. I ZMARŁ W 1939 R.
W wydanej w 1908 roku książce „Niemcy, Rosja i kwestia polska” przekonywał, że Niemcy stanowią dla narodu polskiego znacznie większe zagrożenie niż Rosja, bo oprócz potęgi militarnej i dużego potencjału mają przewagę cywilizacyjną, która, gdyby zajęli wszystkie ziemie polskie, groziłaby wynarodowieniem Polaków.
Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Polskiego Komitetu Narodowego utworzonego 25 listopada 1914 roku w Warszawie. który reprezentujący orientację prorosyjską skupiał głównie przedstawicieli Narodowej Demokracji i Stronnictwa Polityki Realnej.
15 sierpnia 1917 r. został przewodniczącym powołanego w Lozannie Polskiego Komitetu Narodowego, złożonego z polityków Partii Narodowej Demokracji i Partii Polityki Królewskiej. 20 września 1917 r. KNP zostało uznane przez rząd francuski za oficjalne przedstawicielstwo Polski. W następnych miesiącach rządy Wielkiej Brytanii, Włoch i Stanów Zjednoczonych podjęły tę samą decyzję.
We Francji z jego inicjatywy zorganizowano 100-tysięczną „Błękitną Armię”. 22 czerwca 1918 r. W Szampanii przekazał sztandary czterem pułkom Wojska Polskiego, dowodzonym przez gen. Józefa Hallera (z tego powodu zwany był też „Armią Hallera”. Po przewiezieniu wraz z całym wyposażeniem do Polski stała się podstawą odrodzenia Wojska Polskiego w trudnym okresie walk o granice.
Na początku 1919 r. Roman Dmowski został pełnomocnym delegatem Polski na konferencji pokojowej w Paryżu. 29 stycznia na posiedzeniu Rady Dziesięciu wygłosił pięciogodzinne przemówienie na temat wszystkich polskich postulatów (które sam natychmiast przetłumaczył na język angielski i francuski). Zdaniem niektórych komentatorów imponował publiczności swoimi umiejętnościami improwizacji, logiką argumentacji i znajomością tematu.
Podczas konferencji działalność Dmowskiego, obok działań powstańczych i militarnych w kraju, odegrała kluczową rolę w kształtowaniu granic Polski. Po przybyciu do Paryża Paderewskiego, który objął kierowniczą rolę w negocjacjach jako premier, Dmowski tymczasowo zajął tylne miejsce, zasiadając przez pewien czas w Komitecie Ligi Narodów.
28 czerwca 1919 roku w Sali Zwierciadlanej w Wersalu Dmowski i Paderewski podpisali Traktat Wersalski formalnie przywracający Polskę na mapie Europy. Negocjacje te doprowadziły do uznania Polski za Wielkopolskę i Pomorza Gdańskiego, zarządzenia referendum na Warmii, Mazurach i Górnym Śląsku oraz powołania Wolnego Miasta Gdańska. 10 września Dmowski podpisał również koalicyjny traktat pokojowy z Austrią w Saint-Germain.
Dmowski był zwolennikiem koncepcji włączenia wschodniej granicy Polski wbrew planom federalnym Piłsudskiego. Ostatecznie wizja granic Dmowskiego w dużej mierze zbiegła się z granicami II RP. Podobnie, po fiasku koncepcji federalizmu, idea przyłączenia terytoriów wschodnich została ostatecznie zrealizowana.
W czasie wojny polsko-bolszewickiej był członkiem Rady Obrony Państwa powołanej 1 lipca 1920 r. 19 lipca złożył rezygnację z RPO i wyjechał do Poznania, gdzie zamieszkał.
„Jesteśmy pochodzenia, pochodzimy z różnych stron Polski, mamy różne zainteresowania, ale łączy nas jeden cel. Cel ten to Ojczyna, dla której chcemy żyć i działać ”.
R. Dmowski, Myśli nowoczesnego Polaka, 1903.
Źródła: Wikipedia, wolna encyklopedia; dzieje.pl (portal historyczny).
