20/02/2022

Deportacje

Aktualności

“Jedną z form terroru w okupowanej Polsce były deportacje, które miały miejsce zarówno na terenach okupowanych przez Niemcy, jak i ZSRR (około 1941 r.).

Pierwszym dekretem odnoszącym się do deportacji Polaków był ten podpisany przez szefa policji SS Heinricha Himmlera 30 września 1939 r. W Łodzi utworzono specjalny urząd przesiedleńczy, który podlegał bezpie- czeństwu poznańskiej policji. Ich delegacje znajdowały się na prowincji. Podobny urząd działał w Gdańsku.

W listopadzie 1939 r. rozpoczęły się deportacje z ziem polskich wcielonych do III Rzeszy. Władze planowały wywieźć do lutego 1940 r. około miliona osób (400 tys. z Pomorza). Akcja rozpoczęta w Gdyni nasiliła się zimą 1939-1940. Utworzono specjalne obozy przejściowe, w których selekcjonowano Polaków, a młodzież wysyłano jako robotników przymusowych do obozów pracy w Rzeszy.

W latach 1940-1941 kontynuowano deportacje w Generalnym Gubernatorstwie, na terenie Radomia, a także między Kolbuszową, Niskiem, Dębicą i Rozwadowem. Działania te nasiliły się w 1942 roku.

Począwszy od 1942 r. w powiecie zamojskim prowadzono intensywne deportacje, dokąd zamierzano osiedlić ludność niemiecką z innych części Europy. Do marca 1943 Niemcy deportowali mieszkańców 116 wsi, rozstrzeliwując wiele osób. W kolejnym etapie akcji, od 23 czerwca do 15 lipca 1943 r. przeprowadzili akcje wysiedleńcze i pacyfikacyjne, w wyniku których wysiedlili około 170 wsi. Polacy byli wysyłani do obozów koncentracyjnych lub na roboty przymusowe na rzecz Rzeszy. Część dzieci wywieziono do Niemiec na germanizację. W związku z akcjami oporu prowadzonymi przez Polaków na tym terenie (walki dywizji Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej) siły okupacyjne zostały zmuszone do przerwania tego typu działań.

Ostatnimi ofiarami deportacji byli mieszkańcy Warszawy po klęsce powstania 1944 r. Wywieziono ich do obozów koncentracyjnych (ok. 60 tys.), na roboty przymusowe (ok. 70 tys.), a pozostałym pozwolono osiedlić się w zachodniej części Generalna Gubernia.

Łącznie niemieckie deportacje dotknęły około 2 500 000 Polaków”.

Władza sowiecka również przeprowadziła podobne operacje. W ramach akcji deportacyjnych (9-10 lutego, 12-13 kwietnia i 29-30 czerwca 1940, czerwiec 1941) deportowano około 330 tys. obywateli polskich (w tym wielu Żydów, Ukraińców, Białorusinów). Przemieszczani głównie na północ europejskiej części ZSRR oraz do Kazachstanu osiedlali się w warunkach zupełnie innych niż ich miejsca pochodzenia. W wyniku zimna i głodu zmarło do września 1941 r. ok. 20 tys. Deportacje przerwał wybuch wojny niemiecko-sowieckiej 22 czerwca 1941 r.

Łącznie w wyniku akcji wysiedleńczych okupantów sowieckich na terytorium ZSRR znalazło się ok. 600 tys. obywateli polskich.”

Źródło: W. K. Cygan i J. Skalski

Polska w obronie wolności 1939-1945