Geneza powstania: Dlaczego doszło do 27 grudnia 1918 roku?
Aktualności
KONTEKST
11 listopada 1918
Klęska państw centralnych zakończyła się I wojną światową, największym konfliktem zbrojnym na kontynencie europejskim od czasów wojen napoleońskich. Siły Świętego Przymierza, czyli imperia Niemiec, Austro-Węgier i Rosji przestały istnieć. W ich miejsce powstało kilka państw narodowych w Europie Środkowej i Południowej. Między nimi, na gruzach tych trzech mocarstw, narodziła się niepodległa Polska.
W lesie Compiègne w wagonie kolejowym marszałek Ferdynand Foch, naczelny dowódca wojsk sprzymierzonych Ententy, przyjął kapitulację wojsk Cesarstwa Niemieckiego.
W Warszawie marszałek Józef Piłsudski odebrał dowództwo nad armią z rąk członków Rady Regencyjnej.
12 listopada 1918
Rada Regencyjna powierzyła marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu misję utworzenia rządu narodowego. Dwa dni później Rada Regencyjna zakończyła swoją działalność, przekazując Komendantowi obowiązki cywilne i wojskowe.
18 listopada 1918
Utworzony wcześniej w Lublinie przez Ignacego Daszyńskiego Tymczasowy Rząd Ludowy RP rozpoczął obrady pod przewodnictwem Jędrzeja Moraczewskiego. Marszałek Piłsudski objął tam stanowisko ministra spraw wojskowych.
Granice powstającego państwa nie były wtedy w ogóle określone, a poza dużymi miastami nie było wiadomo, jak wyglądały. Oprócz Mazowsza z Warszawą i Małopolski z Krakowem nic jeszcze nie zostało rozwiązane.
OD 1795 DO 25 GRUDNIA 1918 R.
W wyniku trzeciego rozbioru Polski w 1795 r. (Między Austrią, Prusami i Rosją) i ostatniego z kolejnych rozbiorów terytorialnych, Polska zniknęła jako niepodległe państwo. Ziemie zachodnie Polski pozostawały w rękach Prus, a po wojnach napoleońskich większość ziem Wielkopolski znalazła się w krótkotrwałym Księstwie Warszawskim.
Po klęsce Napoleona Bonaparte Kongres Wiedeński w 1815 r. Nadał Prusom Gdańsk, departamentowi bydgoskiemu i zachodniej części departamentu kaliskiego, w ten sposób władze pruskie utworzyły odrębne tzw. Prusy Zachodnie i Wielkie Księstwo Poznańskie. Królestwa Polskiego nad Prosną i Prus Zachodnich nad Drwęcą.
Początkowo Polacy posiadali stosunkowo dużą autonomię w ramach Wielkiego Księstwa Poznańskiego, a król Prus Fryderyk Wilhelm III gwarantował równość Polaków i Niemców oraz dopuszczał Polaków do urzędów państwowych.
Później jednak centralizacja władzy, napływ Niemców na ziemie Wielkopolski i germanizacja ludności polskiej pogorszyły sytuację Polaków, zwłaszcza po powstaniu listopadowym 1830 r. (Przeciw Imperium Rosyjskiemu). ), a później po Wiośnie Ludów w 1848 r., kiedy przestało istnieć Wielkie Księstwo Poznańskie.
Sytuacja pogorszyła się po zjednoczeniu Niemiec. Polacy stali się mniejszością narodową zwalczaną przez większość, a procesy germanizacji zaostrzyły się.
Kanclerz Otto von Bismarck walczył z Kościołem katolickim, polskim ruchem narodowym i ruchem robotniczym.
Szybki rozwój przemysłowy kraju spowodował odpływ ludności ze wsi do miast oraz migrację, zwłaszcza ludności niemieckiej ze wschodu na zachód. Dotyczyło to głównie Polaków. Powołano Komisję ds. Kolonizacji i Zakupu Ziemi, aby osiedlać tam osoby narodowości niemieckiej.
Aby temu przeciwdziałać, Polacy organizowali się w stowarzyszenia edukacyjne, spółdzielcze, samopomocowe, gospodarcze i polityczne. W tym ostatnim można było znaleźć przedstawicieli wielu nurtów, ale dominowała orientacja narodowo-demokratyczna i katolicka. Stowarzyszenia sportowo-harcerskie, takie jak „Sokół” czy „Harcerz”, prowadziły działalność legalną, ale prowadziły też tajne szkolenia wojskowe, a niekiedy nawet rekomendowały swoim członkom wstąpienie do armii pruskiej na szkolenie wojskowe.
W tym okresie Polacy byli tak doskonale zorganizowani, że Niemcy mieli przypuszczać, że mają własny, konspiracyjny rząd, na którego czele stoi ks.
Tak więc w 1918 roku mieszkańcy Poznania byli doskonale przygotowani do niepodległości, do samorządu swojego powiatu i kraju …
Od dnia kapitulacji Niemiec na terenie Księstwa Poznańskiego utworzono mieszaną Straż Obywatelską, przemianowaną później na Straż Ludową, która przejęła zadania policji. Szybko został zdominowany przez Polaków, a niemieckie władze wojskowe pozwoliły na uciszenie prowincji.
Polacy stworzyli też całą sieć rad robotniczych i żołnierskich, powstały komitety obywatelskie czy ludowe, które były wyrazem dążeń Polaków do własnego państwa. Niemcy i Żydzi również utworzyli podobne organizacje. Powstały centralne komitety i komisariaty, wybrano polski Sejm Okręgowy, złożony z 1399 delegatów z Wielkopolski, Pomorza Gdańskiego, Warmii i Mazur, ale także ze Śląska i Polaków zamieszkujących głębie Niemiec m.in. Westfalia.
Sejm rozpoczął obrady 3 grudnia w Poznaniu i podjął m.in. uchwałę o połączeniu dzielnic wschodnioniemieckich z pozostałymi zaborami w zjednoczonej Polsce.
11 grudnia w poznańskich szkołach przywrócono nauczanie języka polskiego.
Ludność niemiecka nie pozostała jednak bierna i od 12 do 13 grudnia odbył się zjazd delegatów rad ludowych. Uczestniczyło w nim 1500 osób, a podczas demonstracji organizowanych przez Niemców pojawiły się żądania zachowania tych ziem w Rzeszy. Jedną z takich demonstracji był przemarsz 6000 żołnierzy niemieckich przez Poznań. Do miasta przybywało coraz więcej oddziałów paramilitarnej organizacji Heimatschutz i widać było, że Niemcy chcieli siłą zjednoczyć Wielkopolskę z państwem niemieckim.
Naczelna Rada Ludowa, wybrana przez Sejm Okręgowy i będący jego organem wykonawczym Komisariat NRL, wysłała wówczas do Warszawy delegatów i zażądała od rządu polskiego postawienia ultimatum władzom niemieckim.
5 grudnia 1918 r. Rząd Warszawy zerwał stosunki dyplomatyczne z Niemcami i zapadła decyzja o wyborze przedstawicieli Polski z zaboru pruskiego do Sejmu Ustawodawczego.
Do Polski przybył Ignacy Paderewski, który został pilnie wezwany do kraju, aby złagodzić spory między Komitetem Narodowym Polskim Romana Dmowskiego a rządem Jędrzeja Moraczewskiego. Wojciech Korfanty udał się do Gdańska, gdzie Paderewski przybył 25 grudnia wraz z delegatami NRL i zabrał go do Poznania 26 grudnia.
Koniec pierwszej części.
