Biografia Piotra Skargi
Personajes destacados
2 lutego 1536 roku przyszedł na świat późniejszy słynny królewski kaznodzieja Piotr Skarga. Piotr Skarga urodził się nie w samym Grójcu lecz na północ od miasta przy drodze do wsi Kobylin, gdzie mieszkali jego rodzice.
Jego ojcem był młynarz Michał Skarga a matką Anna Świętek. W 1593 roku matce Piotra Skargi zmieniono nazwisko z chłopsko brzmiącego Świętek na Świętkowska. Dziadkiem Piotra Skargi był Jan Powęski. Według prof. Janusza Tazbira wiele przemawia za tym, że Powęscy byli kmieciami poddanymi którzy ze wsi Powązki koło Mszczonowa przed 1523 rokiem przenieśli się do miasta Grójca. Według kronikarza zakonnego Jana Wielewickiego, Janowi Powęskiemu nadano półżartobliwy przydomek “Skarga”, który z czasem stał się nazwiskiem rodziny Powęskich. Piotr Skarga był najmłodszy z rodzeństwa; miał 3 braci noszących imiona: Franciszek, Mikołaj i Stanisław (wszyscy oni mają w dokumentach wpisywane pochodzenie mieszczańskie) oraz 2 siostry. Herb rodu Skargów-Powęskich otrzymał dopiero od króla Zygmunta III Wazy, gdy dojrzały już kaznodzieja znalazł się w otoczeniu króla, natomiast sejm uznał szlachectwo Skargów za udowodnione dopiero 2 marca 1643 roku. Niechętny Skardze ogół szlachecki – nie bez podstaw – podejrzewał, że jezuita pochodził z rodziny zamożnych chłopów.
W roku 1564 we Lwowie przyjął święcenie kapłańskie i jako kanonik zaczął działalność kaznodziejską m.in. przy katedrze lwowskiej. Po kilku latach udał się do Włoch, gdzie w Rzymie w roku 1569 wstąpił do zakonu jezuitów. Powróciwszy po dwóch latach do kraju zajął się zakładaniem w Polsce kolegiów jezuickich (był m.in. przewidziany na pierwszego rektora Kolegium w Poznaniu, którym ostatecznie został Jakub Wujek), a także działalnością filantropijną (założył w Krakowie Bank Pobożny dla ochrony ludzi przed lichwą i Arcybractwo Miłosierdzia). W Krakowie założył lombard dla ubogich, pierwowzór instytucji charytatywnej, tzw. Komorę Potrzebnych (tj. „potrzebujących”).
Był wybitnym duszpasterzem ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zapisał się jako inicjator wielu kolegiów jezuickich, np. w Połocku (był tu pierwszym rektorem, 1582-1586), Rydze, Dorpacie, Lublinie.Był pierwszym rektorem Akademii Wileńskiej (1579–1584). Od 1588 roku przez 24 lata pełnił funkcję nadwornego kaznodziei Zygmunta III Wazy, który cenił go za wyjątkową osobowość i talenty krasomówcze. Stał się zwolennikiem ograniczenia władzy Sejmu i zwiększenia władzy królewskiej. Piętnował wady polskiej szlachty. Był przeciwnikiem przyjęcia przez Zygmunta III korony szwedzkiej. Był współtwórcą Unii Brzeskiej, gdzie wystąpił w otoczeniu ówczesnego biskupa łuckiego Bernarda Maciejowskiego.
W swojej twórczości Skarga prezentuje bogaty, ornamentacyjny styl oratorski o kunsztownej konstrukcji z wpleceniem wydarzeń z historii Polski w prozę stylizowaną na biblijne księgi prorockie. Narrator jawi się jako profetyczny obrońca wartości i tradycji narodowej, a także wiary chrześcijańskiej. Wizerunek Skargi jako natchnionego narodowego kaznodziei utrwalili romantycy przede wszystkim Adam Mickiewicz i Cyprian Kamil Norwid, a także malarz Jan Matejko (“Kazanie Skargi”).
Skarga głosił kult ascezy, wskazywał na znaczenie celibatu i pielgrzymek. Reprezentując stanowisko katolickie, swoje argumenty opierał na Piśmie św., wskazując na potrzebę wykorzenienia herezji w celu odnowy silnego państwa. Mimo iż był przeciwny ugodowemu dialogowi międzywyznaniowemu oraz tolerancji religijnej opartej na kryteriach politycznych, sprzeciwiał się nawracaniu kogokolwiek przemocą, gdyż mogłoby to doprowadzić do wojny domowej. Atakował braci polskich (prowadził m.in. dyskusje z pisarzem Hieronimem Moskorzewskim), których wykluczał z grona wspólnot chrześcijańskich i zarzucał im powiązania dogmatyczne z wyznawcami islamu. Polemizował także z kalwinami. Ponadto propagował ideę unii Kościoła katolickiego z Kościołem prawosławnym.
Najbardziej znane i cenione dzieło królewskiego kaznodziei – “Kazania sejmowe” nie było utworem cenionym za życia twórcy. Mimo kilku wznowień “Kazania sejmowe” nie doczekały się za życia twórcy samodzielnego wydania (ukazywały się wyłącznie jako dodatek do innych tekstów), nie odbiły się także szerszym echem w ówczesnej opinii publicznej (w przeciwieństwie do innych jego tekstów). Z rzadka wspominali o nich tylko następcy Skargi na dworze królewskim. Utwór jako pomnik polskiego języka literackiego i utwór o istotnej wartości politycznej odkryto dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku, gdy polityczne proroctwa (Skarga stylizował tekst kazań na proroctwo w myśl XVI-wiecznych norm retorycznych) upadku państwa nabrały charakteru rzeczywistego zagrożenia. Niezmiennie od chwili wydania aż do połowy XX wieku ogromną poczytnością i uznaniem cieszyły się dziś już nieco zapomniane “Żywoty świętych”, prawdopodobnie najpopularniejsza (w przeliczeniu na procentowy udział ludności społeczeństwa potrafiącego czytać) polska książka wszech czasów!
Wzywał do patriotyzmu i piętnował przywary szlachty. Dwa stulecia przed rozbiorami przestrzegał: “Ziemie i księstwa wielkie, które się z Koroną zjednoczyły, w jedno ciało zrosły, odpadną i rozerwać się dla waszej niezgody muszą (…) I będziecie ku pośmiewisku i urąganiu nieprzyjaciołom swoim”.
Skarga został pochowany w kościele św. Piotra i Pawła w Krakowie gdzie jego płyta grobowa znajduje się przed wielkim ołtarzem, a krypta została udostępniona dla zwiedzających.
Fuente: Historia-Wczoraj i Dziś (Facebook)
